Syndrom wypalenia zawodowego-choroba człowieka XXI w.

Napisany przez szkolenia24h.pl dnia 2009-08-31 15:37:45. Aktualizowano 2024-04-15 02:00:30

"Obudziłam się dziś z bólem głowy. Czuję się tak jakbym nie spała całą noc. Nie mam pojęcia, która to już z kolei. W ogóle często boli mnie głowa. No cóż… trzeba wstać, bo spóźnię się do pracy. Może tym razem kawa postawi mnie na nogi, choć zawsze tak sobie mówię…ale ona już na mnie nie działa. Jestem zmęczona...Moje ciało jest dziwnie wiotkie i nie mogę się ruszyć z miejsca, coś się ze mną dzieje… Nawet te kilka dni urlopu nic mi nie pomogły-czuje zniechęcenie i dziwną niemoc. Nic mnie nie cieszy. A przecież kiedyś tak bardzo lubiłam swoją pracę. Chyba zadzwonię i poproszę o kolejny dzień wolnego…"

„Obudziłam się dziś z bólem głowy. Czuję się tak jakbym nie spała całą noc. Nie mam pojęcia, która to już z kolei. W ogóle często boli mnie głowa. No cóż… trzeba wstać, bo spóźnię się do pracy. Może tym razem kawa postawi mnie na nogi, choć zawsze tak sobie mówię…ale ona już na mnie nie działa. Jestem zmęczona...Moje ciało jest dziwnie wiotkie i nie mogę się ruszyć z miejsca, coś się ze mną dzieje… Nawet te kilka dni urlopu nic mi nie pomogły-czuje zniechęcenie i dziwną niemoc. Nic mnie nie cieszy. A przecież kiedyś tak bardzo lubiłam swoją pracę. Chyba zadzwonię i poproszę o kolejny dzień wolnego…”

Brzmi znajomo…? Jeśli tak, to koniecznie przeczytaj ten artykuł, gdyż może cierpisz na syndrom wypalenia zawodowego.

Syndrom wypalenia zawodowego (syndrom Burnout) to problem obejmujący swoim zasięgiem najczęściej ludzi wyjątkowo zaangażowanych w swoją pracę, zwykle u ludzi młodych, aktywnych, pełnych marzeń i pomysłów, lecz pędzących zbyt szybko po szczeblach kariery oraz u poważnych biznesmenów, którzy zatracili się w pracy zawodowej. W poniższym artykule znajdziecie wskazówki dotyczące objawów wypalenia zawodowego.

Wypalenie, czasami nazywane też syndromem wyczerpania, w ostatnich latach stało się popularnym pojęciem wśród osób zawodowo trudniących się udzielaniem pomocy. Zjawisko to zauważono u osób pracujących w zawodach, które można określić jako „społeczne i usługowe”, takich jak: nauczyciel, lekarz, pielęgniarka, pracownik socjalny, terapeuta, ksiądz, psycholog itp. Jest ono jednocześnie rozpatrywane w kontekście zawodowym i z tego powodu nosi nazwę wypalenia zawodowego.

Wypalenie zawodowe, syndrom wypalenia zawodowego - występuje, gdy praca przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się rozwijać zawodowo, czuje się przepracowany i niezadowolony z wykonywanego zajęcia, które niegdyś sprawiało mu przyjemność.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Wypalenie zawodowe - drogi wyjścia

Wielu z nas pracuje zgodnie z zasadą „więcej, lepiej, szybciej” nie bacząc na sygnały zmęczenia czy wyczerpania. Dopiero, gdy nic już się nie udaje i nic nie sprawia nam radości, zauważamy, że przekroczyliśmy niebezpieczną granicę, czujemy się puści i wypaleni, a wymarzone osiągnięcia wcale nas nie cieszą. W tej książce pokazujemy, jak pomóc samemu sobie, by uniknąć syndromu wypalenia zawodowego, jak nauczyć się w porę rozpoznawać ostrzegawcze sygnały płynące z naszego organizmu i jak rozsądnie radzić sobie z chronicznym stresem, pośpiechem oraz własnymi wymaganiami i oczekiwaniami.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Trudno jest określić dokładny początek tego procesu. Najczęściej sugeruje się, iż proces ten zaczyna się bardzo powoli i niezauważalnie, a ujawnia się nagle i z dużą siłą. Objawy mają ogromny wpływ na życie zawodowe, czas wolny od pracy, relacje ze znajomymi, związki partnerskie i funkcjonowanie jednostki w rodzinie. Często towarzyszy im awersja i myśli oraz zachowania ucieczkowe.

Wypalenie zawodowe może być reakcją na długotrwałe przeciążenie obowiązkami, zbyt trudne i odpowiedzialne zadania lub monotonną, nudną, wyczerpującą pracę. Pojawi się, gdy mamy do czynienia z zadaniami, których wykonanie jest nierealne lub sprzężone z niewielkim wpływem na sytuację, gdy mamy złą organizację czasu pracy, brak czasu prywatnego, gdy praca jest niezgodna z naszymi wartościami lub charakterem (zachowania agresywne lub uległe). Będziemy na nie bardziej podatni, jeśli dążymy do perfekcji, jesteśmy „nadodpowiedzialni” lub po prostu nie potrafimy powiedzieć „nie”, nie mając ochoty angażować się w jakieś kolejne przedsięwzięcia. Jednym słowem, gdy zapominamy, że zasoby naszej energii psychicznej są ograniczone i mogą ulec wyczerpaniu. Brak asertywności prowadzi do tego, że decydujemy się na coś, co nam nie odpowiada, myśląc „jakoś to będzie”, „szybko o tym zapomnę” itp., a tymczasem każde takie działanie jest istotnie osłabiające. Obniża poczucie własnej wartości, autonomii. Robienie „dobrej miny do złej gry” uczy zakłamywania sytuacji nawet przed samym sobą, powoduje coraz gorszy kontakt z rzeczywistością. Niebezpieczeństwo polega na tym, że mechanizm wypalenia zawodowego działa na zasadzie błędnego koła: symptomy wypalenia są jednocześnie jego przyczynami i skutkami. Oznacza to, że wypalenie będzie miało tendencje do pogłębiania się.

Zanim wypalenie rozwinie się w pełni, pojawiają się symptomy, które informują o pogłębiających się problemach. I tak możesz zaobserwować u siebie symptomy:

FIZYCZNE

• Dominujące poczucie zmęczenia.

• Zaniedbywanie aktywności fizycznej (ćwiczeń fizycznych).

• Zakłócenia snu.

• Zaburzenia apetytu.

• Zaniedbywanie wizyt kontrolnych u lekarza i stomatologa, problemy zdrowotne.

• Obniżenie potrzeb seksualnych.

• Nadużywanie alkoholu, leków, palenie tytoniu.

EMOCJONALNE I BEHAWIORALNE

• Trudności w relaksowaniu się.

• Czytanie głównie pism i książek zawodowych.

• Utrzymujące się poczucie znużenia.

• Obniżony nastrój.

• Stała obecność negatywnych postaw i myśli.

• Długotrwałe resentymenty lub urazy wobec innych ludzi.

• Regularnie występujące poczucie osamotnienia lub izolacji.

• Nawracające lęki.

• Poczucie pustki i braku celów.

• Rosnąca ilość zachowań impulsywnych bez względu na konsekwencje.

• Niekontrolowane zachowania agresywne.

RODZINNE I SPOŁECZNE

• Obniżenie zainteresowania członka mi rodziny.

• Łatwiejsze wpadanie w irytację lub złość na członków rodziny.

• Spędzanie większej ilości czasu poza domem lub bez rodziny bez wyraźnego powodu.

• Opór przed wspólnym wypoczynkiem lub niemożność cieszenia się nim.

• Trudności w uczestniczeniu we wspólnych rozrywkach.

• Zwiększająca się ilość czasu spędzanego samotnie.

• Nadmierne oglądanie telewizji jako sposób ucieczki od problemów.

• Niezwykle nasilony stres towarzyszący dużym zmianom w życiu (narodziny lub śmierć, kłopoty finansowe).

• Obniżenie poczucia wsparcia.

DOTYCZĄCE PRACY

• Utrata zapału.

• Poczucie, iż stale brakuje na coś czasu.

• Obawy przed pójściem do pracy.

• Rosnące poczucie niekompetencji.

• Poczucie "marnowania" czasu.

• Trudności w kończeniu rozpoczętych zadań.

• Narastające niezadowolenie z pracy, brak pomysłu na dokonanie zmiany.

• Trudności w wyrażaniu własnych opinii, unikanie wypowiadania swojego zdania.

• Schematyczne traktowanie pacjentów.

• Bardzo duża dyrektywność wobec pacjentów.

• Zwierzanie się pacjentom ze swoich spraw osobistych.

• Unikanie trudnych tematów z pacjentami.

• Niecierpliwość w kontaktach z pacjentami.

• Zauważanie podobieństw w problemach własnych i zgłaszanych przez pacjentów.

• Rosnące poczucie winy wobec pacjentów.

• Utrzymująca się złość i pielęgnowanie urazy do przełożonych, kolegów, superwizorów.

Jak zatem możemy radzić sobie z problemem wypalenia zawodowego, gdy stwierdzimy u siebie jego objawy?

Istnieją różne sposoby zapobiegania stanowi wypalenia zawodowego i radzenia sobie z już zaistniałym. Bardzo ważne jest np. podejmowanie pracy zgodnej ze zdobytą wiedzą, umiejętnościami, a przynajmniej zainteresowaniami. Konieczne jest również podjęcie wysiłku w kierunku rozwoju własnej osobowości, adekwatnej samooceny, obiektywnej oceny rzeczywistości. Niezbędne są umiejętność mówienia „nie” oraz radzenia sobie ze stresem. Dzięki nim sytuacje trudne będą postrzegane jako wyzwanie, a nie jako zagrożenie lub strata. Musimy pamiętać o dobrych relacjach z bliskimi, to na ich pomoc i wsparcie możemy liczyć w trudnych sytuacjach.

Jeśli poczucie utraty motywacji uniemożliwia kontynuowanie dotychczasowych zajęć, możesz skorzystać z dłuższego urlopu lub spróbować zmienić swój obszar zainteresowań, angażując się w inne przedsięwzięcie, ale nadal pozostając na tym samym stanowisku. Jeśli jednak jesteś absolutnie pewien, że wygasło w tobie wszelkie zainteresowanie dotychczas wykonywanym zajęciem, wówczas pomóc może jedynie całkowita zmiana obszaru twojej aktywności.

Większość osób doświadczając zawodowych obciążeń, podejmuje do raźne działania mające przynieść ulgę w trudnej sytuacji. Częstym sposobem, o którym mówią terapeuci, są rozmowy z członkami rodziny lub zwierzanie się przyjaciołom angażuje to krąg najbliższych ludzi i czasem budzi poczucie winy za nadmierne "zawracanie głowy" swoimi sprawami.

Środkiem zaradczym jest także maksymalne wykorzystanie wolnych dni na odpoczynek, robienie sobie drobnych przyjemności i podejmowanie wysiłku fizycznego. Chociaż zachowania takie zwykle nie rozwiązują trudności, to mogą na jakiś czas zapobiegać ich pogłębianiu.

W jaki sposób możemy zabezpieczyć się przed zespołem wypalenia? Jest to możliwe, kiedy rozumiemy przyczyny i efektywnie radzimy sobie ze stresem, kiedy jesteśmy w stanie rozpoznać wczesne sygnały ostrzegawcze, wreszcie kiedy dbamy o siebie i staramy się utrzymać równowagę w naszym życiu.

Jak nie wypalić się w pracy? Kilka wskazówek.

• Wyznaczaj sobie realistyczne cele. Zamierzenia dalekosiężne uzupełniaj celami cząstkowymi, wymiernymi i możliwymi do osiągnięcia, rozpisanymi na dzień, tydzień, miesiąc.

• Odpoczywaj! Pożądane są zmiany formy aktywności, częste kontakty z osobami, które wprawiają cię w dobry nastrój, zrobienie czegoś, co nie jest związane z pracą zawodową.

• Jeśli w pracy masz wiele kontaktów z ludźmi – dbaj o momenty wyciszenia i wycofania się. Samotny spacer w parku czy lektura książki pozwolą ci spokojnie zebrać myśli i dadzą wytchnienie.

• Traktuj sprawy zawodowe mniej osobiście. Chodzi tu o zatracenie granic i nadmierne identyfikowanie się z problemami innych. Szukaj przeciwwagi dla spraw zawodowych, na przykład w rodzinie.

• Ucz się czegoś nowego. Nie poddawaj się rutynie. Naucz się też nie tylko dawać, ale i brać – korzystaj z życzliwości i pomocy innych. Poszukaj odpowiedniego dla siebie hobby.

• Poznawaj siebie, swoje reakcje i ograniczenia! Nikt nie jest doskonały – najważniejsze, by rozumieć, co jest naszą mocną, a co słabą stroną.

• Zauważaj to, co dobre, nawet jeśli są to drobne sprawy. Doceniaj zalety i dobrą wolę innych – łatwiej wtedy znieść nieuniknione porażki i frustrujące sytuacje.

• Kultywuj odpowiedni styl życia; rozwijaj swoją osobowość i przede wszystkim zawsze staraj się być sobą – autentyczność daje poczucie wewnętrznej harmonii i spokoju.

• Upewnij się, że prowadzisz zdrowy tryb życia, masz wystarczająco dużo aktywności fizycznej, śpisz wystarczająco długo.

Pamiętaj! Jeśli poczucie wypalenia jest nasilone – odczuwasz brak motywacji, wycofujesz się z życia towarzyskiego, zawodowego – zalecana jest konsultacja z dobrym psychologiem. Sam sobie nie poradzisz. Wypalenie zawodowe samo nie mija!!! Koniecznie poszukaj pomocy.

Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z syndromem wypalenia, czy z pojedynczymi przejawami przeciążenia pracą, ważny jest sposób, w jaki sobie radzimy. Pojawiające się problemy nie muszą być wyłącznie źródłem niezadowolenia i frustracji. Możemy je potraktować jako informacje zwrotne o własnych zachowaniach i wykorzystać do twórczej zmiany nie tylko po to, aby lepiej pracować, lecz również po to, aby sobie czasem odetchnąć. W zapobieganiu wypaleniu zawodowemu ważne są różne okoliczności i działania, gdyż stan ten może mieć wiele przyczyn. Ważna jest właściwa organizacja pracy, wsparcie współpracowników, właściwe rozwiązywanie konfliktów, urealnianie oczekiwań co do efektów swojej pracy. Istotne jest również trafne ocenianie własnej kompetencji i odporności, niezaniedbywanie odpoczynku i relaksu. Wydaje się, że istotną rolę w lepszej tolerancji frustracji prowadzącej do wypalenia zawodowego może odgrywać orientacja religijna, filozoficzna i światopoglądowa. Ważną rolę odgrywa wreszcie gratyfikacja społeczna (status danego zawodu) i finansowa.

Nie można zapominać o tym, że skutkiem stresu zawodowego może być nie tylko zespół wypalenia, ale i depresja. Obydwie te sytuacje mogą występować razem i wymagać wnikliwego rozróżnienia. Zespół wypalenia i depresja nie są bowiem tym samym. W wypadku depresji albo współistnienia zespołu wypalenia z depresją pomoc powinna obejmować także działania sensu stricto lecznicze.

A-ska

Szkolenia interpersonalne - szukaj szkoleń z budowania odporności psychicznej, wypalenia zawodowego, poznaj siebie